MŁODZIEŻ AUTYSTYCZNA W OKRESIE DOJRZEWANIA PRZECHODZI PRZEZ TSUNAMI ZMIAN
Istnieje cała masa powodów, dla których okres nastoletni jest wyzwaniem dla nastolatków ze spektrum autyzmu i ich rodziców. Nie możemy zapominać, że do głównych cech spektrum autyzmu zalicza się kłopot w komunikacji pragmatycznej i interpersonalnej, nacisk na identyczność, trudności w przejściach i sztywne wzorce myślenia. Lata nastoletnie to czas naturalnych zmian w hormonach, budowie ciała, emocjach, przyjaźniach i zdolnościach poznawczych. Dla wielu rodziców i samych autystycznych nastolatków problemy szkoły podstawowej wydają się stosunkowo łagodne i możliwe do pokonania w porównaniu ze zmaganiami okresu dojrzewania.
Niestety zbyt wielu dorosłych oczekuje za dużo od nastolatków z zaburzeniami neurorozwoju, stawiając im wyzwania nieadekwatne do możliwości funkcjonowania ich układu nerwowego. Nastolatek, to nadal człowiek w spektrum autyzmu, u którego w okresie dojrzewania dochodzi do ogromnych zmian. Poradzenie sobie z nimi niestety nie idzie w parze z kompetencjami. Zbyt dużo dzieje się w życiu i w układzie nerwowym tego młodego człowieka.
Jeśli zapomnimy o tym co dzieje się na poziomie mózgu w okresie dojrzewania, będziemy niewłaściwie, a wręcz pozbawimy wsparcia nastolatków autystycznych.
Dla przypomnienia. Dojrzewanie to tsunami zmian, roller coter, choć nie zawsze bardzo gwałtowny. Dojrzewanie często zachodzi etapami i wiąże się ze znaczącymi zmianami w strukturze i funkcjonowaniu mózgu. W tym czasie nieużywane połączenia neuronowe (synapsy) powstałe w mózgu w ciągu mniej więcej pierwszej dekady życia są usuwane (to w neurotypowym rozwoju, w przypadku dzieci w spektrum autyzmu to przycinanie jest zdecydowanie słabsze, a więc zostawia większy chaos w głowie). Przycinanie rozpoczyna się przed okresem dojrzewania w obszarach odpowiedzialnych za podstawowe funkcje sensoryczne i motoryczne. Jednym z ostatnich obszarów podlegających procesowi dojrzewania jest grzbietowo-boczna kora przedczołowa, która bierze udział w wyższych funkcjach poznawczych, takich jak kontrola impulsów, podejmowanie decyzji, ocena, umiejętności społeczne i regulacja emocji.
Ta przebudowa mózgu zazwyczaj skutkuje większymi umiejętnościami poznawczymi, takimi jak lepsze rozwiązywanie problemów, a także dojrzałością emocjonalną i silniejszym poczuciem tożsamości. I choć wiele młodych osób ze spektrum wykazuje podobny postęp, duża część nie ma takich umiejętności. Nie zapominajmy o tym. Wiele zachowań autystycznych nastolatków nie wynika z celowego działania, a niemożności wykorzystywania zasobów układu nerwowego.
