AGRESJA A SPEKTRUM AUTYZMU
Agresywne zachowania u dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu często sprawiają rodzinom wiele trudności. Uderzanie, kopanie, gryzienie, rzucanie przedmiotami i inne zachowania typowe dla napadów złości. To także znacznie zwiększa stres u rodziców i opiekunów. Co gorsza, może rozpocząć się błędne koło, w wyniku którego problemy z zachowaniem zwiększają stres, a jego nasilenie (wraz z szarpaniem nerwów) i słabsze reakcje rodziców na dane zachowanie) skutkują jeszcze większymi problemami z zachowaniem.
Zachowania agresywne zakłócają interwencje mające na celu pomoc dziecku i jego zdolność do odniesienia sukcesu w szkole czy grupie rówieśniczej (wykluczenie i izolacja). Co więcej, strach przed agresywnymi incydentami zatrzymuje rodziny w domu, zwiększając ich poczucie izolacji i obniżając jakość życia.
Agresja (jak często nazywamy zachowania dzieci z ASD) jest niezwykle powszechna u nich, ale nie jest powiązana z zupełnie innymi czynnikami, niż tymi zwykle kojarzonymi z agresją u typowych dzieci. Wiele czynników ryzyka związanych z zachowaniami agresywnymi u typowych dzieci (chęć zemsty, zaplanowanie działań z premedytacją) w ogóle nie ma zastosowania w przypadku dzieci z ASD. Mimo iż zachowania wizualnie wyglądają podobnie, to w każdym innym wymiarze są absolutnie różne. Dzieci z ASD, które są najbardziej narażone na zachowania agresywne (najbardziej zbliżony wymiar to populacyjnych zachowań), to dzieci ze stosunkowo wysokim wskaźnikiem: powtarzających się zachowańa, zwłaszcza zachowania samookaleczające lub rytualne, lub skrajny opór wobec zmian (ogromne poczucie zagrożenia, a przy tym ogromna potrzeba bezpieczeństwa), poważne zaburzenia w kompetencjach społecznych i brak odpowiedniego wsparcia, nastawionego na potrzeby dziecka.
Typowe dzieci wykorzystują agresję, aby osiągnąć cele społeczne, takie jak zwrócenie na siebie uwagi, uniknięcie żądań dorosłych, pozyskanie zachcianki. Dzieci autystyczne – zwłaszcza chłopcy – stają się agresywne, gdy dorośli przeszkadzają w powtarzającym się zachowaniu, gdy ktoś próbuje zabrać przedmiot (zabawkę), którego potrzebują, aby kontynuować powtarzaną rutynę, lub gdy próbują uciec przed niewygodnymi bodźcami zmysłowymi.
Mogę pisać i pisać, ale kto to przeczyta. Zatem podsumujmy.
Zachowania agresywne są poważnym problemem i wykazują negatywny wpływ na jakość życia osób z ASD i ich opiekunów. Wyzwania behawioralne często narażają osoby z ASD i ich opiekunów na ryzyko obrażeń fizycznych oraz ograniczają skuteczność interwencji terapeutycznych, edukacyjnych i zawodowych. Pomimo powszechnego stosowania farmakoterapii w celu zwalczania tych zachowań, neurobiologiczne podstawy tych zachowań w kontekście ASD pozostają słabo poznane, a tym samym efekt leczenia jest tylko pozorny i doraźny.
Poza leczeniem farmakologicznym (które wydaje się najprostsze), terapeutyczne strategie behawioralne, w tym funkcjonalna ocena zachowania (co zachowanie oznacza, jaki komunikat śle do nas dziecko), strategie wzmacniania i satysfakcjonujące relacje oparte na akceptacji, mają znaczący wpływ na zmniejszenie częstotliwości i intensywności agresywnych zachowań u osób z ASD.
